Adaptogeny – ogólnoustrojowe wsparcie organizmu

Adaptogeny są substancjami niezmiernie „na czasie” ostatnimi laty. Upatruje się w nich swoistego remedium na niemal wszystkie dolegliwości, czy jednak tak jest w istocie? W dzisiejszym tekście postaram się pochylić nad najpopularniejszymi roślinami uznawanymi za adaptogeny i ich wpływem na centralny układ nerwowy i mechanizmy odpowiedzialne za działanie streso-protekcyjne.

Czym są adaptogeny?

W latach 60-tych zaproponowano by jako adaptogeny określać składniki nie wpływające negatywnie na ustrój, a mogące zwiększać odporność organizmu na rozmaite czynniki w sposób niespecyficzny. Adaptogeny powinny wspierać odporność zarówno na czynniki fizyczne, jak również biologiczne i chemiczne oraz wspierać w aspekcie psychologicznym. W efekcie podaż adaptogenów miałaby ułatwiać utrzymanie homeostazy lub „powrót do normalności” w momencie występowania patologii. W tamtych czasach najintensywniej eksperymentami z użyciem potencjalnych adaptogenów zajmowali się naukowcy z ZSRR. Głównym celem badań miało być wsparcie wydolności organizmu i umożliwienie możliwie niezakłóconej jego pracy w sytuacjach podwyższonego stresu i niekorzystnych warunków otoczenia, a wyjątkowym motorem napędowym prób z użyciem nowatorskich substancji była oczywiście II Wojna Światowa. Obliczono, iż do 1982r. w radzieccy badacze opublikowali ponad 1000 badań z zakresu farmakologii i zastosowania klinicznego adaptogenów, głównie żeń-szenia syberyjskiego.

W 2010 dwóch Szwedów opublikowało przegląd prac opisując efekty zastosowania adaptogenów właśnie na CUN i mechanizmy związane z ich aktywnością anty-stresową. Główna uwagę poświęcili oni Różeńcowi górskiemu (Rhadiola Rosea), Żeń-szeniowi syberyjskiemu (Eleuterokok kolczasty – Eleutherococcus senticosus) i Cytryńcowi chińskiemu (Schisandra chinensis), ze względu na popularność sięgania właśnie po środki zawierające je w swoim składzie.

Główne doniesienia współczesnej nauki mówią o efektach uzyskanych in vitro lub z użyciem modeli zwierzęcych, jednak i badania z udziałem ludzi nie są już rzadkością. Aktualnie adaptogeny, jako pochodne ziół, uznaje się za związki zmniejszające zmęczenie i poziom upośledzenia/zaburzeń funkcjonowania układów i organów w wyniku działania rozmaitych stresorów, głównie poprzez modulacje immunologiczne i neuroendokrynne. Warto zapamiętać, że często adaptogenami określa się także rośliny, które nie spełniają typowych kryteriów pozwalających je jako takie zakwalifikować (konieczny znaczący wpływ ogólnoustrojowy i poprawa tolerancji stresorów).

Adaptogeny nie mogą być jednocześnie jako substancje działające jedynie na konkretny narząd/organ/sytuację, ze względu na ich wielokierunkowe działanie.

Czego możemy spodziewać się po zastosowaniu adaptogenów?

Szwedzcy autorzy skomponowali tabelaryczne podsumowanie wyników badań prowadzonych w środowisku in vivo i z użyciem modeli zwierzęcych, które pozwolę sobie przedstawić poniżej:

Zaskoczeni? Ja również byłem zgłębiając swojego czasu podstawy wiedzy na temat adaptogenów. Im jednak czytam więcej tym bardziej moje zdumienie rośnie. Gdyby informacji zawartych w tabeli było Wam było mało – dotychczasowe próby naukowców pozwoliły zaobserwować, ze przyjmowanie adaptogenów może istotnie wspierać tolerancję substancji toksycznych i minimalizować „stopień zatrucia” organizmu chociażby benzenem, etanolem czy acetonem.

U ludzi odnotowuje się poprawę pod względem wydolności fizycznej (spadek odczuwanego zmęczenia, minimalizacje stresu powodowanego przewlekłym zmęczeniem i działanie przeciwdepresyjne, a także silny wpływ ograniczający zmęczenie psychiczne, manifestujące się spadkiem uważności/koncentracji, dzięki zastosowaniu Różeńca. Żeń-szeń syberyjski może wpływać na zmęczenie fizyczne, mentalne i poziom stresu, cytryniec natomiast istotnie ogranicza zmęczenie fizyczne, w mniejszym stopniu minimalizując wycieńczenie psychiczne.

Każdy z wspomnianych wcześniej surowców okazał się być bezpieczny zarówno podczas przewlekłego stosowania niższych, jak i „nagłego” przyjęcia wysokich dawek, jednak oczywiście zdroworozsądkowym jest zalecanie umiaru i stosowanie dawek aprobowanych przez naukowców

W 2018 opublikowano przegląd mający przedstawiać wyniki dotychczasowych badań z użyciem adaptogenów – autorzy postawili sobie za cel porównanie aktywności biologicznej ziół używanych w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej (TCM) i ziół żeń-szenio podobnych, które stosowane są na całym globie.

Autorami tej pracy są chińscy naukowcy, którzy opisują w swojej pracy, publikowanej w „Chinese Medicine” m.in. osławiony syndrom „zmęczonych nadnerczy”, który jak wiemy – nie istnieje, tak więc na samej pracy nie skupię się nadzwyczajnie, jednak zawiera się w niej czytelny schemat wpływu adaptogenów na organizm – polecam zerknąć TUTAJ.

• APOLLO'S HEGEMONY Rhodiola 90 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• APOLLO'S HEGEMONY Siberian Ginseng 120 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• HEPATICA Schisandra 90 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

Podsumowanie

Śledząc doniesienia naukowe możemy zauważyć, że wpływ roślin adaptogennych na organizm jest wielopoziomowy, a ich zastosowanie wydaje się dawać obiecujące rezultaty zarówno w aspekcie zdrowotnym, sportowym, jak również poprawy samopoczucia. Osobiście wciąż czekam na większe ilości doniesień naukowych z udziałem większych grup ludzi, dotychczasowe wyniki budzą jednak ogromne nadzieje i mnie osobiście przekonują do stwierdzenia, iż w tych roślinach drzemie spory potencjał.

Literatura:

• https://www.researchgate.net/publication/236462312_Adaptogens_A_Review_of_their_History_Biological_Activity_and_Clinical_Benefits
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6240259/
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3991026/
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18515024/