Suplementacja jest tematem bardzo na czasie. Często upatrujemy się wręcz nieziemskiego wpływu suplementów na nasz organizm. Nie można odmówić suplementacji użyteczności wygody i łatwości dostępu, czy jednak zawsze warto sięgać po suplementu? – Tu odpowiedź nasuwa się sama – nie, nie zawsze warto sięgać po suplementy, jak również nie zawsze należy wierzyć we wszystkie ich właściwości, szczególnie jeśli informacje te przekazywane są jedynie „z ust do ust”, a nie potwierdzone rzetelnymi badaniami. Dziś jednak nie mam zamiaru wygłaszać tyrad pod kątem problemów suplementów, a skupić Waszą uwagę na tych które są/mogą/powinny być stosowane w przypadku choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD).
Jakie suplementy warto stosować w ChAD?
W literaturze naukowej podkreśla się przede wszystkim, że zasób wiedzy na temat zastosowania suplementów diety i poszczególnych składników pokarmowych w terapii ChAD jest bardzo skąpy. Większość prowadzonych dotychczas eksperymentów posiada wiele niedociągnięć metodologicznych, jak niewielkie grupy chorych, brak randomizacji, zaślepienia czy grupy kontrolnej. Często brak też pewności jaka substancja winna być używana jako placebo we wspomnianych badaniach (szczególnie dotkliwy problem przy badaniach z użyciem kwasów omega-3, wciąż nie wiemy czy stosowana zazwyczaj jako placebo oliwa z oliwek rzeczywiście jest dobrym wyborem).
Dotychczas przeprowadzono przeglądy badań nad wpływem poszczególnych składników pokarmowych na depresję, depresję w ChAD oraz ChAD jako całość. W pracach tych dokonano podziału substancji podawanych badanym na dwie grupy – substancje niezbędne, a więc takie których podaż z zewnątrz jest konieczna dla utrzymania homeostazy ustroju, oraz nie-niezbędne, bez których zdrowy organizm jest w stanie sprawnie funkcjonować. Sam mechanizm działania większości z nich nie został do końca wyjaśniony, jednak podejrzewa się iż mogą one:
- Dostarczać brakujących składników rozmaitych związków lub też umożliwiać ich wytworzenie w organizmie
- Skutkować wewnątrzkomórkowymi reakcjami a w efekcie prowadzić do ustąpienia lub minimalizacji nasilenia objawów
- Działać synergistycznie lub wzmacniająco na stosowaną farmakoterapię (co może być również niebezpieczne, jeśli suplementacja stosowana będzie bez kontroli lekarskiej!)
Omega 3 – EPA i DHA
Najszerzej opisywane w literaturze są wielonienasycone kwasy z rodziny omega-3 – EPA (kwas eikozapentaenowy) i DHA (kwas dokozaheksaenowy). Związki te są niezbędne do utrzymania prawidłowej struktury i funkcji centralnego układu nerwowego, a także w procesie jego rozwoju (powstawanie i dojrzewanie komórek nerwowych, przekaźnictwo nerwowe). Upatruje się istotnego wpływu omega-3 w minimalizacji zapalenia w układzie nerwowym.
Prócz szeroko rozumianego wpływu prozdrowotnego (działanie kardioprotekcyjne, antyarytmiczne, immunomodelujące etc.), wykazują one także istotny wpływ minimalizujący ryzyko wystąpienia depresji lub nasilenia jej objawów. Zasadnym wydaje się być także polecanie zwiększenia ich konsumpcji (wraz z dieta lub poprzez suplementację) właśnie u osób chorych na ChAD. W przypadku terapii depresji (także w ChAD) skuteczne dawki to najczęściej 1-2g EPA/d. Mimo bardzo obiecujących efektów terapeutycznych nie sposób stwierdzić jednoznacznie, że są to substancje bezwzględnie skuteczne. Jednocześnie ich stosowanie jest bardzo bezpieczne i charakteryzuje się szerokim wpływem prozdrowotnym.
NAC
Inna substancja mogąca znaleźć zastosowanie to NAC (N-acetylocysteina), który działa przeciwutleniająco – zarówno bezpośrednio, jak również pośrednio, maksymalizując syntezę glutationu. Wyniki badań klinicznych z jej zastosowaniem są niejednoznaczne, odnaleźć można jednak wzmianki o działaniu profilaktycznym względem rozwoju depresji, a także minimalizowaniu objawów. Za skuteczne dawki uznaje się 500-1000mg 2*/d.
-
Dodaj do koszyka
Tania wysyłka od 9,99 PLN! -
Dodaj do koszyka
Tania wysyłka od 9,99 PLN! -
Dodaj do koszyka
Tania wysyłka od 9,99 PLN!
Inozytol i inne składniki żywności
Również inozytol brany jest pod uwagę jako suplement stosowany w ChAD. Jednak wg przeglądu Rakofsky i Dunlop z 2014r. jedynie jedno doświadczenie dowiodło jego skuteczności klinicznej.
Inne składniki żywności, jak witamina D, foliany cynk i magnez także są dyskutowane w literaturze naukowej, jako mające wpływ na ryzyko rozwoju i nasilenia depresji, stąd kładzie się nacisk na odpowiednie ich spożycie wraz z dietą i/lub suplementację. Jednocześnie w kontekście ChAD brak jest badań potwierdzających ich użyteczność.
Kreatyna w depresji!
Co ciekawe – w leczeniu depresji w przebiegu ChAD stosowano też kreatynę! Ze względu na upośledzenie metabolizmu energetycznego komórek w przebiegu choroby autorzy pracy postanowili wspomóc je poprzez podaż monohydratu kreatyny (6g/d) przez okres 6 tygodni. Efekty były obiecujące, a grupa przyjmująca kreatynę odnotowała istotną redukcję objawów w porównaniu z grupą przyjmującą placebo. Co ciekawe – silniejszy wpływ kreatyny notowano u kobiet!
Ciekawy protokół przeglądu systematycznego zaprezentowano w tym roku na łamach BMJ Open. Autorzy mają na celu sprawdzić wpływ poszczególnych witamin, składników mineralnych, kwasów tłuszczowych, aminokwasów, a także innych związków (solo lub w kombinacji) na symptomy manii i depresji. Mają oni nadzieję skomponować bazę informacji, która może zostać wykorzystana przez klinicystów w łagodzeniu objawów oraz wsparciu leczenia ChAD. Co z tego wyjdzie? – pozostaje czekać.
Podsumowanie i wzmianka o zagrożeniach
Jak widzicie – większość doniesień odnosi się do epizodów depresji, a wyniki przeprowadzonych eksperymentów nie dają jednoznacznej odpowiedzi czy stosowanie suplementacji będzie wskazane u każdego chorego. Najbezpieczniejszym i mającym dobre wsparcie literaturowe związkiem pozostają kwasy EPA i DHA. Amerykańskie badania z udziałem 348 pacjentów dowodzą iż ok. 30% z chorych stosuje suplementy przez co najmniej tydzień, a 1/5 z badanych – długoterminowo. Co prawda zazwyczaj są to związki bezpieczne – kompleksy witaminowe, olej rybi, witaminy z grupy B czy melatonina, jednak pamiętajcie, że suplementy również mogą wchodzić w interakcje z klasyczną famakoterapią i stosowanie hiperdawek witamin, czy sięganie po związki nie występujące naturalnie w diecie zawsze należy skonsultować z lekarzem!
Literatura:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6093189/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4882968/
http://www.psychiatriapolska.pl/uploads/onlinefirst/Lojko_PsychiatrPolOnlineFirstNr90.pdf
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24353094
https://journals.viamedica.pl/psychiatria/article/view/43645/30007
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6500254/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5775367/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4451053/
Poprzednie artykuły nt. ChAD:
