Obecnie na wszystko szukamy odpowiedniej tabletki, a tysiące lat temu na wszystko znajdywano odpowiednie ziele. W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej i Ajurwedzie funkcjonuje spora grupa ziół, które zalecane były dla zwiększenia odporności organizmu na stresujące warunki. Obecnie tę grupę roślin nazywamy adaptogenami.
Czym są adaptogeny?
Jak już wyżej wspomnieliśmy, by zyskać miano adaptogenu, dany środek musi zwiększać odporność na trudne, niesprzyjające warunki. Takimi warunkami może być różnego rodzaju stres fizyczny lub psychiczny. Jako stres fizyczny uznajemy między innymi zbyt intensywne treningi, ekspozycję na skrajne temperatury, kiepską dietę, nadmiar toksyn w otoczeniu, a także urazy i kontuzje, natomiast psychicznym stresem są prowadzone konflikty, nadmierna ilość pracy, traumatyczne przeżycia, czy nawet drobnostki, takie jak korek na drodze, stłuczona filiżanka lub kiepska pogoda w dzień wolny od pracy.
Zadaniem adaptogenu jest modulowanie biochemicznych procesów w organizmie, które zachodzą podczas stresu. Oznacza to swego rodzaju „inteligentne” działania – na niektóre procesy adaptogen wpływa w różny sposób w zależności od kontekstu sytuacji, np. zmieniając intensywność ekspresji niektórych genów zaangażowanych w reakcję stresową w momentach, gdy ten stres zachodzi, a nie wywołując takiej akcji w czasie bez ekspozycji na stres.
W praktyce często adaptogeny pozwalają obniżyć nadmierny poziom kortyzolu, podnoszą odporność immunologiczną oraz wpływają na szereg układów w mózgu, co przekłada się na lepsze samopoczucie, redukcję lęków i hamowanie ewentualnych symptomów depresyjnych.
Jakie wyróżniamy adaptogeny?
Wśród najpopularniejszych roślin adaptogennych wyróżnić można:
- Ashwagandha
- Rhodiola Rosea
- Żeń-szeń koreański
- Bacopa Monnieri
- Gotu Kola
- Schisandra
- Ginkgo Biloba
- Maca
Ale poza roślinami w tej grupie występuje też sporo przedstawicieli świata grzybów, z których najpopularniejsze to:
- Reishi
- Cordyceps
- Lion’s Mane
Poza samym działaniem adaptogennym, każdy z tych środków ma swój indywidualny pakiet działań zdrowotnych – jedne dodają energii, inne wyciszają, niektóre też wpływają na poprawę funkcji kognitywnych, inne wspierają układ sercowo-naczyniowy, także warto dostosować wybór adaptogenu do swoich indywidualnych potrzeb.
Na rynku owe adaptogeny zakupić można w różnych formach. Zaczynając od najmniej przetworzonych, mogą to być np. suszone liście lub cięte korzenie. Odrobinę bardziej przetworzonym produktem są te surowce zmielone na drobny proszek. W ostatnich latach popularniejsze od tych pierwotnych surowców są ekstrakty. Mogą to być ekstrakty w formie kapsułek lub tabletek, które są standaryzowane na określony procent substancji czynnych lub mają wyszczególniony stopień redukcji objętości surowca. Inną formą ekstraktu są płynne wyciągi wodno-alkoholowe, lub pozbawione alkoholu, oparte na glicerynie. Każda z wymienionych form ma swoje zalety i może być dobrze wykorzystana, należy jedynie odpowiednio dobierać dawkowanie.