Depresja jest okropnym stanem, którego leczenie należy zacząć jak najszybciej. Powodem jest nie tylko możliwość szybkiego przerwania złego nastroju, ale i ochrona mózgu przed degeneracją. Niestety, im dłużej tkwimy w depresji, tym większe zniszczenia dotykają mózgu i pozostaje nim głębsze piętno.
Czym jest depresja?
Depresja to poważne zaburzenie nastroju, klasyfikowane jako choroba, która wpływa na sposób myślenia, odczuwania emocji i zachowanie. Powoduje uczucie głębokiego smutku i beznadziejności, często też poczucie utraty sensu życia i radości z niego, które może trwać kilka miesięcy, a nawet długie lata. Depresja jest przewlekła i wiąże się ze skrajnymi uczuciami, należy ją odróżnić od chwilowych spadków nastroju, które są całkowicie normalne. Zaburzenia depresyjne mogą być jednorazowym epizodem, ale też mogą stale nawracać i towarzyszyć pacjentowi przez całe jego życie.
Charakterystyczne objawy depresji, to:
- brak zainteresowania wykonywaniem większości czynności, także tych, które kiedyś sprawiały satysfakcję
- uporczywe uczucie smutku i beznadziejności
- niemożność odczuwania radości z żadnego powodu
- przewlekłe zmęczenie
- bezsenność lub przeciwnie, nadmierna potrzeba snu
- uczucie nieuzasadnionego niepokoju
- poczucie winy
- spadek poczucia własnej wartości
- brak chęci do dalszego życia
Jak depresja wpływa na mózg?
Chory na depresję nierzadko zmaga się też z nadmiarem kortyzolu, co jest naturalną konsekwencją negatywnych wzorców myślowych i braku zadowolenia w życiu. Kortyzol w fizjologicznych stężeniach jest nam bardzo potrzebny, jednak gdy przez długi czas mamy go za dużo, może narobić bałaganu. Jednym z negatywnych działań nadmiaru kortyzolu w depresji, jest możliwość spowolnienia rozwoju nowych neuronów w rejoniu mózgu zwanym hipokampem, oraz przyspieszenie degeneracji tych już obecnych. Hipokamp odgrywa bardzo ważną rolę w formowaniu pamięci i przechowywaniu wspomnień, a także w orientacji przestrzennej. Nadmiar kortyzolu może wpływać też na inną strukturę mózgową – korę przedczołową, która uczestniczy m.in. w podejmowaniu decyzji. Podczas przewlekłej ekspozycji na kortyzol, ten rejon mózgu zmniejsza swoją objętość. Nie jest to niespodzianką, ponieważ osoby z depresją nierzadko maja ogromne problemy z podejmowaniem nawet drobnych decyzji. Powiększeniu za to ulec może ciało migdałowate, jednak wcale nie jest po powód do radości. Ciało migdałowate jest ośrodkiem przetwarzania emocji, pozytywnych i negatywnych, jednak jego nadmierna aktywność wpływa na gorsze samopoczucie i zaburzenia wzorców zachowań.
Poza działaniem kortyzolu, należy też pamiętać o mechanizmach adaptacyjnych mózgu. Dzięki nim mózg ma zdolność do adaptowania się do panujących warunków i tworzenia w mózgu ścieżek sygnalizacyjnych, które wzmacniają wzorce myślowe, które regularnie powtarzamy. Tak więc jeśli przez wiele miesięcy będziemy powtarzać sobie, że nie mamy wartości a nasze życie nie ma znaczenia, to z czasem będzie się to coraz silniej kodować w ścieżkach neuronalnych mózgu. Jest to mechanizm, który z założenia ma usprawniać funkcjonowanie mózgu, ponieważ tworzy sobie skróty do myśli których często używamy, jednak podczas depresji działa to poniekąd na naszą niekorzyść.
Depresja często współwystępuje też z obniżonymi stężeniami czynnika BDNF (brain-derived neurotrophic factor). Jego niskie ilości wpływają na pogorszenie zdolności kognitywnych oraz ograniczają możliwość regeneracyjne mózgu, przez co ten może po prostu szybciej się „zużywać”. Degeneracja może być tym szybsza, że kolejnym bardzo częstym podczas depresji zjawiskiem jest nasilenie stanów zapalnych w mózgu.
Podsumowując, depresja wpływa negatywnie na mózg w wielu aspektach, a im dłużej trwa, tym zmiany są poważniejsze i potrzeba większych nakładów czasu i starań, by je naprawić. Na szczęście obecnie funkcjonujące w medycynie leki przeciwdepresyjne w mniejszym lub większym stopniu wpływają na regenerację uszkodzeń, a gdy są dobrze dobrane i połączone z dobrą psychoterapią, to jest spora szansa na odzyskanie pełni możliwości mózgu. Warto przykładać też szczególną uwagę do redukcji nadmiaru kortyzolu.
