Fobia społeczna to problem, z jakim mierzy się coraz większa liczba osób. Dane z USA mówią, że to zaburzenie psychiczne zajmuje trzecie miejsce pod względem częstości, zaraz po depresji i nadużywaniu substancji psychoaktywnych. Przez niektórych badaczy fobia społeczna jest określana jako choroba cywilizacyjna. Jakie są objawy? Jak wygląda życie takich osób? Czy można to leczyć?
Słowem wstępu warto uzmysłowić sobie czym w ogóle jest fobia. Wiele osób nie zdaje sobie z tego sprawy, ale jest to zaburzenie o charakterze lękowym, które charakteryzuje się irracjonalnymi, często ciężkimi do opanowania lękami przed przedmiotami, zjawiskami czy sytuacjami.
Czym przejawia się fobia społeczna?
Osoby z tym zaburzeniem odczuwają znaczne pogorszenie jakości życia, szczególnie w sytuacjach społecznych, gdzie muszą załatwić na przykład sprawę urzędową, udać się do fryzjera czy po prostu zrobić zakupy. Dla innych może się to wydawać niewiarygodne, ale właśnie takie niepozorne, błahe wręcz wydarzenia są dla chorych wielką katorgą.
Jakie są przyczyny fobii?
Mogą to być czynniki genetyczne, neurobiologiczne, psychologiczne, społeczne i kulturowe. Rola czynników genetycznych wskazuje na większe ryzyko zachorowania, zwłaszcza gdy jedno z rodziców ujawniało wcześniej objawy fobii społecznej. W badaniach przeprowadzonych na bliźniętach stwierdzono prawie dwukrotnie większą zgodność zapadalności wśród bliźniąt jednojajowych niż dwujajowych, co może wskazywać na istnienie możliwości komponentu genetycznego w patogenezie lęku społecznego.
Objawy somatyczne
Chorym niemal w każdym przypadku towarzyszą somatyzacje, które często uważają za swój główny problem i zamiast do psychiatry udają się do kardiologa czy innego specjalisty. Można tu wyróżnić m.in.:
- mocne bicie serca
- drżenie rąk
- nadmierna potliwość
- czerwienienie twarzy
- nudności
- parcie na mocz
- trudności w wysławianiu się (jąkanie)
Typowe zachowania
Osoby cierpiące na tę chorobę często są skryte, nie udzielają się towarzysko. Uważają się za nieatrakcyjne dla otoczenia, dlatego też przebywając wśród innych ludzi nie okazują swoich emocji i nie pozwalają sobie na swobodne zachowanie, utrzymując przy tym powagę i kontrolując wszystkie ruchy oraz gesty. Mają także tendencję do podporządkowania się, starają się nie rzucać się w oczy przez co pragną uzyskać aprobatę społeczną.
Już w dzieciństwie uchodzą zwykle za osoby grzeczne, niesprawiające kłopotów i bardzo spokojne. Dla osoby cierpiącej na to zaburzenie spełnianie swoich obowiązków, np. chodzenie do szkoły czy pracy jest prawdziwym koszmarem. Wiąże się to także z innymi, ważnymi dla osoby życiowymi celami. Trudności są wprost proporcjonalne do zadania jakie stoi przed taką osobą, stąd też wynikają potężne komplikacje z rozmową o pracę, zdaniem egzaminu, wyznaniem uczuć czy stworzeniem poważnego związku. Później nierzadko decydują się na wykonywanie zawodów niewymagających kontaktów z ludźmi.
Zdarza się, że osoby dotknięte fobią społeczną uciekają w świat Internetu, w którym czują się bezpiecznie i tam szukają kontaktu z innymi, unikając bezpośredniej konfrontacji. Mogą także sięgać po substancje psychoaktywne, którymi próbują stłumić lęk.
-
Dodaj do koszyka
Tania wysyłka od 9,99 PLN! -
Dodaj do koszyka
Tania wysyłka od 9,99 PLN! -
Dodaj do koszyka
Tania wysyłka od 9,99 PLN!
Jak poradzić sobie z fobią społeczną?
Kluczowym procesem prowadzącym do polepszenia stanu zdrowia osoby z tym zaburzeniem jest psychoterapia behawioralno-poznawcza. W jej trakcie człowiek uczy się odnajdywać, identyfikować i zmieniać autodestrukcyjne wzorce, zachowania i przekonania, które odnoszą się do niego samego, a także do sytuacji społecznej. Podczas terapii dąży się do stopniowej konfrontacji z sytuacjami wywołującymi lęk poprzez ekspozycję na realną sytuację lub odgrywanie ról. Istotnym aspektem terapii jest również ćwiczenie pożądanych zachowań społecznych. W terapii fobii społecznej kładzie się także nacisk na pracę grupową.
Leczenie farmakologiczne
Oprócz leczenia terapeutycznego często konieczne jest podjęcie farmakoterapii. Stosowane są w tym przypadku najczęściej leki z grupy przeciwdepresyjnych, a zwłaszcza z podgrupy SSRI (ang. selective serotonin reuptake inhibitors), które podnoszą poziom serotoniny. Leczenie lekami grupy SSRI powinno trwać długo – co najmniej rok. Odstawienie leków również należy przeprowadzać łagodnie i stopniowo, na przestrzeni kilku miesięcy. Jako skutek uboczny przyjmowania leków z grupy SSRI można wyróżnić wahania masy ciała, zaburzenia snu, nerwowość a także nadmierne pobudzenie lub niepokój.
Powszechnym i zrozumiałym zjawiskiem jest to, że człowiek doświadcza w umiarkowanym stopniu lęku społecznego. Jednak gdy okazuje się, że obawy o bezpośredni kontakt z ludźmi utrudniają normalne funkcjonowanie doprowadzając do fobii społecznej należy zasięgnąć fachowej pomocy. W każdym przypadku liczy się indywidualne podejście do pacjenta. Zalecana jest dokładna diagnostyka obejmująca różnicowanie z innymi zaburzeniami psychicznymi. Najbardziej efektywną formą pomocy jest połączenie terapii psychologicznej z leczeniem farmakologicznym.
Piśmiennictwo:
- 1. Porczyk S., Fobia społeczna (lęk społeczny), [dostęp 2009-11-25], http://online.synapsis.pl/Slowniczek/Fobia-spoleczna-lek-spoleczny.html
- 2. Leary M., Kowalski R.M., Lęk społeczny, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2001
- 3. Rabe-Jabłońska J., Fobia społeczna. Rozpowszechnienie, kryteria rozpoznawania, podtypy, przebieg, współchorobowość, leczenie, Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej, 2002
Autor artykułu: Aleksy Dziedzic
Sprawdź też artykuł o wpływie olejków CBD na lęk przed wystąpieniami publicznymi: KLIK
