Kakao – najważniejszy składnik czekolady nadający jej charakterystyczny smak. Dla jednych to składnik, który wzbogaca walory smakowe, a dla innych… środek, który poprawia pracę mózgu. Tak, kakao posiada własności, które wpływają pozytywnie na chemię mózgu – od zwiększania jego wydajności, aż po działanie neuroprotekcyjne. Czego dokładnie możesz oczekiwać wzbogacając swoją dietę w kakao jest tematem przewodnim tego artykułu.
Kakao oraz ciemna czekolada, która z niego powstaje, obfitują w duże ilości polifenoli zwanymi flawonolami. Jednymi z tych flawonoli są epikatechiny oraz proantocyjanidyny, które posiadają własności antyoksydacyjne. Oprócz tego zawiera związki, które wpływają korzystnie na chemię mózgu – tryptofan, anandamid (molekuła, która pełni rolę w odczuwaniu bólu, w depresji, apetycie, pamięci, płodności), fenyloetyloamina (PEA), teobromina, magnez, kofeina i kilka witamin. Spożywanie kakao poprawia przepływ krwi w mózgu, podnosi poziom endorfin, poprawia zdolność uczenia się, skupienie, redukuje stres i poziom kortyzolu.
Proces powstawania kakao
Warto jednak wiedzieć jak powstaje kakao, które spożywamy, aby potem móc wybrać wartościowy produkt. Tak więc sama czekolada rozpoczyna swój proces powstawania rosnąc na drzewie kakaowca (theobroma cacao), na którym to rosną ziarna kakao. Zebrane ziarna są następnie łupane, a z nich wydobywają się mniejsze ziarenka w ilości 30-40 sztuk. Następnie ziarna poddawane są procesowi fermentacji bakteryjnej przez kolejnych 7 dni i to właśnie ten proces nadaje ziarenkom charakterystyczny smak [2, 3]. Tak więc na rynku spożywczym nie ma czegoś takiego jak surowe ziarno kakao, gdyż po prostu nie miałyby ono swojego typowego smaku i aromatu. Po zakończeniu procesu fermentacji ziarna są wysuszane i oczyszczane z łusek.
Kakao wytwarzane w Holandii zazwyczaj powstaje przez użycie czynnika alkalizującego – węglanu potasu. Tak przetworzone kakao ma ciemniejszy kolor i subtelniejszy smak. Jednak takie kakao ma mniejszą zawartość substancji wpływających na chemię mózgu oraz antyoksydantów [4, 5], gdzie niestety takiego kakao używa się w przemyśle najczęściej do produkcji batoników, lodów czy napojów kakaowych.
Wspomnę jeszcze, że mleczna czekolada zawiera w sobie znacznie mniej kakao niż ciemna czekolada, a przy tym odznacza się znacznie mniejszą zawartością antyoksydantów, tak więc jeśli chcecie zjeść coś smacznego i mieć z tego korzyści dla zdrowia i chemii mózgu, to ta słodycz musi mieć jednak w sobie nutę goryczy (ciemna czekolada górą!).
W pewnym badaniu porównano koncentrację tych prozdrowotnych składników w różnego rodzaju wyrobach czekoladowych, hierarchia była następująca: sproszkowane kakao > czekolada do pieczenia > czarna czekolada > mleczna czekolada > syrop czekoladowy [6]. Wniosek z tego taki, że jeśli chcecie w czekoladowy sposób poprawić pracę swojej głowy (krążenie mózgowe, kognicja), to najlepszym wyborem będzie sproszkowane kakao, które np. możecie sobie zaparzyć i wypić jako napój.
Jak kakao działa na mózg?
Po pierwsze zawartość flawonoli wpływa na krążenie mózgowe, poprawiając koncentrację składników odżywczych krążących w mózgu i zasilających jego komórki [7]. W dalszej kolejności, niewielka zawartość kofeiny, jaką zawiera w sobie kakao, poprawia skupienie, pamięć i nastrój [8].
Gdy mowa o prozdrowotnych flawonolach, to warto wspomnieć, że zawierają je również czerwone wino oraz liście herbaty, którym to również przypisuje się własności prozdrowotne właśnie przez zawartość tych związków. Żeby było ciekawiej, pewna grupa naukowców postanowiła sprawdzić jak spożywanie kakao, czerwonego wina i herbaty wpływają na kognicję. Wynik badania jasno przedstawiał sprawę: im więcej flawonoli, tym lepsza kognicja (pamięć, kojarzenie faktów itd.). Jednakże warto wspomnieć, że naukowcy dopatrzyli się największej koncentracji flawonoli właśnie w kakao w porównaniu do herbaty czy czerwonego wina [9]. Flawonole również wspierają zdrowie układu kardiologicznego i zmniejszają stopień ryzyka demencji. Tak więc jak randka, to już nie przy winie, a przy kubku gorącego kakao… choć też zależy co chcemy przez to osiągnąć 😉
Kakao również zawiera w sobie fenyloetyloaminę (PEA), które to wpływa pozytywnie na poziom neuroprzekaźnika, jakim jest dopamina, a ta zaś podnosi nasz poziom satysfakcji i poprawia nastrój działając z lekka euforyzująco [10]. Akurat zawartość PEA nie jest wynikiem procesu fermentacji, a poddaniu kakao na pewnym etapie obróbki wysokiej temperaturze, która powoduje powstawanie PEA. A jeśli mowa o działaniu euforyzującym, to kakao również posiada pewną ilość anandamidu, który działa w ten właśnie sposób [11].
Kakao również słynie z zawartości teobrominy, które posiada działanie usprawniające pracę mózgu i znakomicie spisuje się, gdy potrzebujemy lepiej skupić się na pracy umysłowej! To właśnie ten związek powoduje, że zwierzęta takie jak psy nie mogą spożywać czekolady… na szczęście my, ludzie, możemy i tym samym jest nam dane doświadczać fantastycznych własności teobrominy! Rozszerza ona naczynia krwionośne i poprawia krążenie krwi [12]. Używana jest jako delikatniejszy odpowiednik kofeiny, przy czym posiada dłuższy okres półtrwania (10h vs 5h) [13]. Poza tym, blokuje receptory adenozyny, a proces ten rzutuje na nasz stan czuwania sprawiając, że jesteśmy mniej senni i bardziej gotowi do działania [14]. Sama w sobie teobromina nie jest psychoaktywna, tak jak kofeina, ale dzięki poprawie krążenie mózgowego oraz wprawianiu w stan czuwania powoduje, że czujemy się bardziej rześcy i skłonni do jakichkolwiek czynów. Dołóżmy do tego małą ilość kofeiny zawartej w kakao i mamy skład, który ułatwi nam pracę umysłową.
W całkowitym rozrachunku kakao wpływa na nasz mózg nie tylko usprawniając jego efektywną pracę, ale również poprzez nasilanie takiego procesu jak LTP (long term potentation), który to usprawnia pracę synaps (więc zdrowie mózgu) i poprawia transfer sygnałów, jakie neurony przesyłają pomiędzy sobą. A gdy mowa o zdrowiu naszego mózgu, to kakao usprawniając krążenie krwi w mózgu powoduje, że więcej glukozy i tlenu dostaje się do jego komórek, a są to składniki niezbędne do ich prawidłowego funkcjonowania, gdzie w kontekście neuronów wpływa to na tendencję do powstawania chorób jak Alzheimer, Parkinson czy demencji. Szersze badania pokazują jasno, że spożycie kakao wpływa generalnie na poprawę kognicji, pamięci, poprawia nasze skupienie oraz tempo procesowania informacji [15]. Przy tym kakao poprawia również samopoczucie [16], a także na wiele osób działa jako afrodyzjak!
-
Dodaj do koszyka
Tania wysyłka od 9,99 PLN! -
Dodaj do koszyka
Tania wysyłka od 9,99 PLN! -
Dodaj do koszyka
Tania wysyłka od 9,99 PLN!
Negatywne efekty spożywania kakao
W niektórych przypadkach spożycie kakao może powodować trądzik, zaburzenia ze strony układu pokarmowego (GERD), a zawartość PEA niektórym może zaszkodzić w postaci migreny. Innym skutkiem ubocznym jest… wzrost wagi, jeśli wybierzemy czekoladę zamiast sproszkowanego kakao, tak więc warto pozostać przy tym drugim, jeśli chcemy często korzystać z dobrodziejstw kakao.
Choć jest to też delikatniejszy substytut kawy, to również jego nadmierne spożycie, zwłaszcza wieczorami może zaburzyć sen.
Warto mieć na uwadze również interakcję z niektórymi lekami, zwłaszcza inhibitorami MAO.
Jak stosować kakao w celu poprawy pracy mózgu?
W tym celu wystarczy zaparzyć około 1-2 łyżeczki ciemnego kakao (warto też wiedzieć, że absorpcja kakao spada gdy dodamy do niego mleka) by następnie przez dobrą godzinę lub dłużej (indywidualna zależność) cieszyć się bardziej otwartym umysłem, dzięki składnikom zawartym w kakao. Taka łyżeczka kakao może być też dobrym pomysłem, jeśli mamy do dokończenia jakąś pracę umysłową, zbliża się pora snu, a nie chcemy stymulować się kawą, (w takiej ilości pomoże rozjaśnić umysł, a jednocześnie nie powinno to zaburzyć samego snu, jeśli ten planujemy 2-3h po wypiciu kubka kakao).
Referencje:
1. Vanzour D. Vafeiadou K., Rodriguez-Mateos A., Rendeiro C., Spencer J.P.E. The neuroprotective potential of flavonoids: a multiplicity of effects. Genes & Nutrition 2008 Dec; 3(3-4): 115–126.
2. Petyaev I.M., Bashmakov Y.K. Cocobiota: Implications for Human Health. Journal of Nutrition and Metabolism 2016; 2016: 7906927
3. Ho V.T., Zhao J., Fleet G. Yeasts are essential for cocoa bean fermentation. International Journal of Food Microbiology. 2014 Mar 17;174:72-87
4. Core J. In Chocolate, More Cocoa Means Higher Antioxidant Capacity. United States Department of Agriculture April 4, 2005
5. Miller K.B., Hurst W.J., Payne M.J., Stuart D.A., Apgar J., Sweigart D.S., Ou B. Impact of alkalization on the antioxidant and flavanol content of commercial cocoa powders. Journal of Agriculture and Food Chemistry. 2008 Sep 24;56(18):8527-33
6. Miller K.B., Hurst W.J., Flannigan N., Ou B., Lee C.Y., Smith N., Stuart D.A. Survey of commercially available chocolate- and cocoa-containing products in the United States. 2. Comparison of flavan-3-ol content with nonfat cocoa solids, total polyphenols, and percent cacao. Journal of Agriculture and Food Chemistry. 2009 Oct 14;57(19):9169-80.
7. Sokolov A.N., Pavlova M.A., Klosterhalfen S., Enck P. Chocolate and the brain: neurobiological impact of cocoa flavanols on cognition and behavior. Neuroscience and Biobehavioral Reviews. 2013 Dec;37(10 Pt 2):2445-53.
8. Ruxton C.H.S. The impact of caffeine on mood, cognitive function, performance and hydration: a review of benefits and risks. Nutrition Bulletin 13 February 2008
9. Nurk E., Refsum H., Drevon C.A., Tell G.S., Nygaard H.A., Engedal K., Smith A.D. Intake of flavonoid-rich wine, tea, and chocolate by elderly men and women is associated with better cognitive test performance. Journal of Nutrition. Volume 139, Issue 1, 1 January 2009, Pages 120–127
10. Meredith Irsfeld,* Matthew Spadafore, and Dr. Birgit M. Prüß. β-phenylethylamine, a small molecule with a large impact. Webmedcentral. Author manuscript; available in PMC 2014 Jan 28.
11. di Tomaso E, Beltramo M, Piomelli D (Aug 1996). „Brain cannabinoids in chocolate”. Nature. 382 (6593): 677–8. Bibcode:1996Natur.382..677D. doi:10.1038/382677a0. PMID 8751435.
12. Bas van den Bogaard i inni, Effects on Peripheral and Central Blood Pressure of Cocoa With Natural or High-Dose Theobromine, „Hypertension”, 56 (5), 2010, s. 839–846, DOI: 10.1161/HYPERTENSIONAHA.110.158139, PMID: 20823377.
13. Franco R et al. The relevance of theobromine for the beneficial effects of cocoa consumption. Front Pharmacol. 2015; 6: 30
14. van den Bogaard B et al. Effects on peripheral and central blood pressure of cocoa with natural or high-dose theobromine: a randomized, double-blind crossover trial. Hypertension. 2010 Nov;56(5):839-46
15. Socci V., Tempesta D., Desideri G., De Gennaro L., Ferrara M. Enhancing Human Cognition with Cocoa Flavonoids. Frontiers in Nutrition 2017 May 16;4:19
16. Pase M., Pipingas A., Scholey A., Kras M. Cocoa polyphenols enhance positive mood states but not cognitive performance: A randomized, placebo-controlled trial. Journal of Psychopharmacology 27(5) · January 2013
