W tym artykule przybliżymy funkcję i rolę testosteronu oraz kortyzolu w organizmie. Omówimy ich wzajemne relacje, jak produkcja jednego z hormonów wpływa na drugi oraz zapoznamy Was ze sposobami na zniwelowanie negatywnych skutków kortyzolu na organizm. Wpis powinien pomóc wszystkim panom borykającym się z obniżonym poziomem testosteronu, spowodowanym długo utrzymującą się, nadmierną produkcją kortyzolu.
Męski hormon
Testosteron to najpowszechniej występujący w organizmie męski androgen (u kobiet testosteron występuje w 10-krotnie mniejszym stężeniu), produkowany głównie w jądrach, a jego niewielkie ilości wytwarzane są też przez korę nadnerczy. Hormon ten pełni szereg funkcji niezbędnych do utrzymania ogólnego zdrowia mężczyzn, jak i sprawności seksualnej. Odpowiada on między innymi za: rozwój narządów płciowych i utrzymanie ich funkcji, produkcję spermy, promowanie anabolizmu mięśniowego, produkcję czerwonych krwinek, rozwój drugorzędowych cech płciowych, libido czy też gęstość kości.
Produkcja testosteronu zmniejsza się wraz z wiekiem po około 35 roku życia, jest to naturalny proces związany ze starzeniem się. Istnieje jednak kilka czynników, które mogą w znacznym stopniu wpłynąć na produkcję androgenów. Jednym z nich jest długotrwała i nadmierna produkcja hormonu reakcji stresowej – kortyzolu.
Kortyzol produkowany jest w korze nadnerczy i odpowiada za mobilizację organizmu podczas reakcji stresowej, zarówno pod wpływem stresu fizjologicznego jak i psychologicznego. Hormon ten intensyfikuje procesy kataboliczne, podnosi poziom glukozy we krwi oraz ciśnienie tętnicze, a także negatywnie wpływa na nastrój i funkcje kognitywne. Niestety w dzisiejszych czasach organizm wystawiony zostaje na zbyt wiele stresorów, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia produkcji testosteronu.
Zależność testosteron–kortyzol
Jak to się dzieje, że produkcja testosteronu zostaje zmniejszona przy nadmiernej produkcji kortyzolu? Oba hormony posiadają budowę steroidową, co oznacza, że produkowane są z cholesterolu. Cholesterol przekształcany jest w organizmie do pregnenolonu – nazywanego ojcem wszystkich hormonów, bowiem jest on prekursorem każdego hormonu steroidowego wytwarzanego przez organizm.
Przewlekły stres zwiększa zapotrzebowanie na produkcję kortyzolu, co oznacza, że większość pregnenolonu zostaje przekształcona do progesteronu, z którego dalej powstanie kortyzol. Można by powiedzieć, że poprzez nadmierną produkcję kortyzolu, zmniejsza się pula dostępnego pregnenolonu, który mógłby zostać przekształcony w dehydroepiandrosteron – silny androgen, z którego powstają hormony płciowe.
Ponadto silny lub przewlekły stres zwiększa pobudzenie współczulnego układu nerwowego, co wiąże się z aktywacją tzw. reakcji walcz lub uciekaj. Mechanizm ten odpowiada za pobudzenie i mobilizację ustroju, przez co funkcje takie jak trawienie, produkcja hormonów czy procesy regeneracyjne zostają przyhamowane.
Sposoby na zwiększenie odporności na stres
Oba omawiane w tym artykule hormony powinny występować w optymalnych proporcjach, dążąc do jak najmniejszej produkcji kortyzolu w ciągu dnia. O ile nadmierna produkcja kortyzolu obniża testosteron, w drugą stronę niestety to nie działa, dlatego powinniśmy dążyć do minimalizowania poziomu stresu w codziennym życiu. Jak to zrobić?
Przede wszystkim zadbać o sen, zarówno jego ilość jak i jakość. Warto byłoby spać około 7-8 godzin na dobę, przy czym należy zwrócić uwagę na zaciemnienie sypialni, redukcję hałasów oraz utrzymanie temperatury około 19°C. W takich warunkach organizm lepiej się regeneruje, a także sprzyja produkcji testosteronu, bowiem to właśnie w nocy nasila się jego produkcja. O ile snu nie możemy zastąpić żadnym suplementem, można zainteresować się suplementami poprawiającymi jego jakość.
Dla przykładu L-teanina zwiększa częstość pracy mózgu w zakresie fal alfa, charakterystycznych dla stanu głębokiego relaksu i odprężenia. Magnez z kolei działa tonizująco na układ nerwowy, pomagając łatwiej przejść w stan nocnego spoczynku.
Warto także zainteresować się adaptogenami, czyli środkami zwiększającymi odporność organizmu na stres i zmniejszającymi jego negatywne skutki na organizm. Istnieje wiele różnych naturalnych substancji, które poprzez wiele mechanizmów pomagają radzić sobie ze stresem, a jednym z najbardziej skutecznych jest Ashwagandha. Polecam także zainteresować się Holy Basil, Rhodiolą czy Cordyceps’em.
-
Dodaj do koszyka
Tania wysyłka od 9,99 PLN! -
Dodaj do koszyka
Tania wysyłka od 9,99 PLN! -
Dodaj do koszyka
Tania wysyłka od 9,99 PLN!
Podsumowanie
Nadmierna i długotrwała produkcja hormonów reakcji stresowej prowadzi do supresji produkcji testosteronu co negatywnie wpływa na zdrowie mężczyzn i ich jakość życia. Mężczyźni odczuwający skutki niskiego poziomu testosteronu powinni zadbać o redukcję stresorów, a także odpowiednią ilość oraz jakość snu w nocy. Dodatkowym elementem może być wprowadzenie suplementacji adaptogenami, które posiadają udowodniony wpływ na obniżenie poziomu kortyzolu oraz zwiększają tolerancję organizmu na stres.
Piśmiennictwo:
- 1. Francis K.T.: The relationship between high and low trait psychological stress, serum testosterone, and serum cortisol. Experientia 1981, 37:1296
- 2. Plamen D. P.: Association between sleep and morning testosterone levels in older men. Sleep 2007, Volume 30, Issue 4, 427–432.
- 3. Brownlee K.K., Moore A.W., Hackney A.C.: Relationship between circulating cortisol and testosterone: influence of physical exercise. Journal of Sports Science and Medicine 2005, 4(1):76-83.
- 4. Casto, K.V., Edwards, D. A.: Testosterone, cortisol, and human competition. Hormones and Behavior 2016, 82:21–37.
- 5. Choudhary D., Bhattacharyya S., Joshi K.: Body weight management in adults under chronic stress through treatment with ashwagandha root extract. Journal of Evidence-Based Complementary & Alternative Medicine 2016, 22(1):96–106.
Autor artykułu: Bartosz Byczyński
Sprawdź też webinarium na temat wpływu kortyzolu na sportowców: KLIK
Komentarze
Piotrek
Kortyzol znacznie obniża związek o nazwie fosfatydyloseryna. Naprawdę idzie to odczuć. nIEStety, suplementacja jest droga ale podobno jest jej też sporo w niektórym pożywieniu np. w śledziach.