Dlaczego warto przebywać na słońcu? Działanie promieni UV na organizm

Wiosna i lato to dla wielu z nas ta lepsza połowa roku, a to za sprawą długiego dnia i możliwości skorzystania z ciepła, jakie słońce nam oferuje. Spędzanie czasu na świeżym powietrzu i ekspozycja ciała na światło słonecznie zapewnia nam nie tylko przyjemnie spędzony czas, czy atrakcyjną opaleniznę, ale też bogaty pakiet korzyści zdrowotnych.

Jakie korzyści przynosi nam światło słoneczne?

Jak się na pewno domyślaliście, na pierwszym miejscu aspekt bardzo oczywisty – synteza witaminy D, zwanej też słoneczną witaminą. Zdecydowana większość witaminy D w naszym organizmie pochodzi z syntezy skórnej, do której dochodzi w wyniku ekspozycji związku zwanego 7-dehydrocholesterolu na promienie słoneczne UV-B. Dla przypomnienia, ten typ promieni obecny jest mniej więcej w godzinach 10:00- 15:00, a poza tym zakresem niestety nie skorzystamy z witaminizujących właściwości słońca. Promienie UV przekształcają ów związek w cholekalcyferol, który jest przez skórę wchłaniany i transportowany do organów, w których może być przekształcony w formę aktywną witaminy D3, kolejno wątrobę i nerki. Sezonowość produkcji witaminy D może być jednym z powodów lepszego samopoczucia wielu osób w ciągu lata i jego spadku na jesień i zimę.

Idąc do kolejnych korzyści – szwedzcy naukowcy zauważyli, że regularna ekspozycja na słońce może aż dwukrotnie zmniejszać ryzyko śmiertelności z wszystkich przyczyn, w porównaniu do osób stroniących od światła słonecznego[1].

Słońce wpływa na utrzymanie sprawniejszego rytmu snu i czuwania – tutaj ważne jest nie tylko unikanie światła w ciemnej fazie dnia, by zachować odpowiednia sprawność procesu produkcji melatoniny, ale też odpowiednio intensywna ekspozycja na światło w tej jasnej jego części. To właśnie obecność słońca na niebie „nakręca” nasz biologiczny zegar, a im bardziej z niego korzystamy, tym lepiej ów zegar funkcjonuje.

Poprawia samopoczucie i sprzyja redukcji symptomów depresyjnych, nawet niezależnie od wpływu na poziom witaminy D – jasne światło wpływa na stopień produkcji serotoniny[2]. Pewien wpływ wywierany jest również na produkcję endorfin, melanocyty w skórze mają rozwinięty dobrze funkcjonujący układ opioidowy.

Promienie UV mogą działać immunosupresyjnie[2]. Zauważono, że oba typy promieni, A i B, wpływają na ekspresję niektórych cytokin zapalnych. Dzieję się tak między innymi za sprawą stymulacji neuropeptydów CGRP i substancji P, które mają działanie immunosupresyjne. Spekuluje się, że może to potencjalnie przynosić korzyści w chorobach autoimmunologicznych.

Wiele wskazuje na to, że ekspozycja na słońce sprzyja zdrowiu mózgu. W literaturze fachowej nie brakuje doniesień na temat zmniejszania ryzyka chorób takich jak Alzheimer, Huntington, czy Parkinson, a nawet istnieją informacje na temat działania prokognitywnego, poprzez stymulowanie aktywności wzgórza w mózgu[3].

Słońce może poprawiać jakość skóry poprzez zmniejszenie objawów trądziku. Dotyczy to promieni UV w uogólnieniu, ponieważ wiele osób notuje podobny efekt też dzięki wizytom na solarium. Jednym z powodów skuteczności jest fakt, że niebieskie spektrum światła skutecznie dezaktywuje bakterie Propionibacterium acnes[6], która jest częstym powodem trądziku.

Obniża ciśnienie krwi i chroni układ sercowo-naczyniowy. W statystykach zauważono, że w rejonie śródziemnomorskim i na południu Europy częstość chorób serca jest zauważalnie niższa. Podobnie w kwestii zmian sezonowych – latem liczba zgonów z przyczyn sercowych jest niższa niż zimą[4]. Jest to powiązane ze zmiennością stężeń witaminy D, ale nie tylko. Promienie UV-A mają zdolność do stymulacji produkcji tlenku azotu, dzięki czemu rozszerzają się światła naczyń krwionośnych i obniża się ciśnienie krwi[5].

Ale uwaga! Na słońcu też nie należy przebywać zbyt długo, gdyż nadmierna ekspozycja na promienie UV może być szkodliwa, a nawet prowadzić do zmian nowotworowych w skórze. Większa ilość kąpieli słonecznych też nie zawsze wpłynie na większą produkcję witaminy D – im ciemniejsza opalenizna, tym bardziej zahamowana zdolność do syntezy. Gdy planujemy przebywać na słońcu przez dłuższy czas, bardzo dobrą praktyką jest użycie odpowiedniego kremu z filtrem po kilkunastu/kilkudziesięciu minutach.

Źródła:

[1] P. G. Lindqvist et al. „Avoidance of sun exposure is a risk factor for all‐cause mortality: results from the Melanoma in Southern Sweden cohort” Journal of Internal Medicine July 2014 Pages 77-86
[2] M. Nathaniel Mead „Benefits of Sunlight: A Bright Spot for Human Health” Environ Health Perspect. 2008 Apr; 116(4): A160–A167.
[3] Vandewalle G et al. „Daytime light exposure dynamically enhances brain responses.” Curr Biol. 2006 Aug 22;16(16):1616-21.
[4] Diane E. Wallis et al. „The “Sunshine Deficit” and Cardiovascular Disease” Circulation 30 Sep 2008
[5] Opländer C et al. „Whole body UVA irradiation lowers systemic blood pressure by release of nitric oxide from intracutaneous photolabile nitric oxide derivates.” Circ Res. 2009 Nov 6;105(10):1031-40.
[6] Simonart T „Newer approaches to the treatment of acne vulgaris.” Am J Clin Dermatol. 2012 Dec 1;13(6):357-64.