Aktualne metody terapii depresji i ich skuteczność

Depresja to najpowszechniejsza choroba psychiczna. Jest częstość występowania zaskakuje większość, przytłacza i smuci natomiast fakt niewystarczającej rozpoznawalności i diagnostyki

Problemy diagnostyczne mogą być powiązane ze specyficznymi, obiektywnymi metodami diagnozy, ale także ze społecznym podejściem do pewnych aspektów życia. Któż z Polaków „spowiada się” ze złego samopoczucia psychicznego, braku radości życia czy zaburzeń nastroju. No, ale nie o diagnostyce i niedoszacowaniu problemu dziś miałem pisać!

Dziś Waszą uwagę chciałbym skupić na metodach terapii zaburzeń depresyjnych – najpowszechniejszych, szeroko stosowanych i znanych większości, a także tych nieco niszowych, powoli wprowadzanych do schematu leczenia i czasem jeszcze nie do końca jasnych.

Za główne zadanie prowadzonej terapii przyjmuje się możliwie szybką i trwałą remisję objawów, a także powrót pacjenta do poziomu funkcjonowania sprzed wystąpienia dolegliwości.

Sposoby leczenia depresji

Ze względu na najczęstszą „podstawę problemu”, a więc czynniki biologiczne (o której wspominałem nieco w niedawnym tekście dotyczącym depresji), stosuje się głównie metody leczenia również określane jako biologiczne – elektrowstrząsy, rozmaite metody neuromodulacyjne oraz, najpowszechniej, farmakoterapię.

Farmakoterapia, a więc podawanie leków przeciwdepresyjnych polega na podawaniu środków nie posiadających charakteru uzależniającego, których efekty terapeutyczne możliwe są do zaobserwowania najczęściej dopiero po min. 2-4 tygodniach (w związku z powyższym konieczne jest rygorystyczne przestrzeganie dawek i cykliczności przyjmowania środków, a także podejmowanie innych zalecanych metod terapii). Dotychczasowe wyniki prób klinicznych dowiodły zbliżonej skuteczności przeciwdepresyjnej i odsetka poprawy różnych stosowanych aktualnie leków przeciwdepresyjnych. Za jedne z najistotniejszych aspektów przy wyborze środka uznaje się interakcje z innymi przyjmowanymi lekami, a także tolerancję pacjenta na dany składnik. W przypadku nieskuteczności terapii (ok. 20-30% chorych) wprowadza się próbę zmiany leku, a czasem wprowadza leczenie wspomagające farmaceutykami z grup innych niż przeciwdepresyjne. Niestety część z pacjentów wykazuje oporność na leczenie, mimo prób modyfikacji terapii*. Często mowa tu o tzw. oporności rzekomej, gdzie realnym problemem okazuje się być błędne rozpoznanie, źle dobrane farmaceutyki (rodzaj leku, dawka, czas terapii) lub niestosowanie terapii przez pacjenta albo interakcje występujące pomiędzy środkami przyjmowanymi przez niego. Leczenie farmakologiczne zazwyczaj podzielone jest na konkretne fazy:

1. Ostrą – trwająca najczęściej 6-8 tygodni, podczas której dobiera się odpowiedni lek i dawkę, a która trwa do uzyskania remisji objawów. Istotna w fazie ostrej jest ścisła i częsta współpraca na linii pacjent-lekarz
2. Leczenie podtrzymujące – trwające 6-12 miesięcy z utrzymaniem/zmniejszeniem dawek leków
3. Profilaktyczną, mającą na celu zapobieganie nawrotom choroby
4. Odstawienie leków – stopniowe i ściśle monitorowane ograniczanie dawek leków. Najczęściej trwa od 1-2 tygodni (w przypadku krótkiego czasu leczenia) do ok. 18-24 tygodni w przypadku leczenia długoterminowego

*Około 15% chorych nie reaguje na leczenie pierwszego rzutu, a kolejne 25% wykazuje jedynie częściową odpowiedź terapeutyczną. Szacuje się, ze u ok. 40% chorych farmakoterapia nie przynosi pożądanych rezultatów (podczas 1 fazy terapii, z zastosowaniem 1 leku). Przy wprowadzeniu leków drugiego rzutu remisja objawów ma miejsce u ok. 2/3 chorych u których zostały zastosowane

Inną metodą terapeutyczną jest psychoterapia i psychoedukacja, szczególnie w nurcie poznawczo-behawioralnym. Ten nurt skupia uwagę na wsparcie pacjenta i odnalezienie dróg rozwiązania problemu. W niektórych przypadkach, jak np. łagodne epizody depresyjne czy depresja ciężarnych psychoterapia i psychoedukacja wprowadzane są przed, a nie jak zwykle równolegle bądź po wprowadzeniu leczenia farmakologicznego.

Terapia światłem, czyli fototerapia to kolejna ze stosowanych metod. Zazwyczaj próbę leczenia światłem podejmuje się u pacjentów z występującą depresją sezonową. Jak sama nazwa wskazuje – ten rodzaj leczenia polega na naświetlaniu chorego promieniami o określonym natężeniu w sposób powtarzalny.

Kolejny sposób terapii, budzący przerażenie u części chorych, jednak bardzo dobrze przebadany i bezpieczny to leczenie elektrowstrząsami. Nie jest ona stosowana jako środek pierwszego rzutu, jednak jej wprowadzenie rozważa się w przypadku niepowodzenia konwencjonalnej terapii farmakologicznej.

Modyfikacje żywieniowe, wprowadzenie aktywności fizycznej i inne modyfikacje stylu życia to elementy ot których zazwyczaj mówi się najmniej, a którym chciałbym poświęcić najwięcej czasu, gdyż są istotne z punktu widzenia „przeciętnego zjadacza chleba”. Cysto nie wymagają konsultacji lekarza specjalisty (choć niejednokrotnie warto współpracować z dietetykiem!), gdyż opierają się głównie o zasady racjonalnego żywienia i wyższe spożycie żywności nieprzetworzonej, zawierającej spore ilości związków biologicznie aktywnych. Aktywność fizyczna o intensywności umiarkowanej, wprowadzona jako regularny „rytuał” również ma niepomijalny wpływ na samopoczucie. Nie potrzebujemy recept ani ścisłych protokołów. Zazwyczaj wystarczy nieco edukacji, zmiany przyzwyczajeń i silnej woli by nie tylko wspomóc efekt terapeutyczny ale także działać prewencyjnie – wielokierunkowo, gdyż tryb życia ukierunkowany przeciwdepresyjnie jest istotnie prozdrowotnym. Na temat żywienia w terapii depresji miałem przyjemność przygotować już cykl opracowań, również o suplementacji jako wsparciu napisałem parę tekstów, niebawem natomiast pojawi się kolejny – skupiony na jednym z powszechniej stosowanych adaptogenów – ashwagandzie.

Higiena psychiczna – dążenie do równowagi z otoczeniem i rozwiązywania problemów i konfliktów, utrzymywanie zdrowych relacji społecznych i poszukiwanie wsparcia otoczenia w trudnych sytuacjach. Warto zaznaczyć, że wspomniane działania należy rozpatrywać przede wszystkim jako szeroko pojęta profilaktykę i ich wprowadzenie w życie skutkować będzie poprawą funkcjonowania każdego z nas.

Higiena snu – to często pomijany, a jakże istotny aspekt wpływający na samopoczucie, homeostazę hormonalna i szeroko pojęte zdrowie. Prawidłowe podejście do snu i funkcjonowania za dnia „daje nam” namiastkę fototerapii poprzez ciemność w nocy i wystawienie się na działanie możliwie intensywnego oświetlenia za dnia. Na temat higieny snu, samego snu i regulacji rytmów dobowych postąpię niebawem dodatkowe opracowania.

W kolejnym tekście spróbuję przybliżyć Wam inne, nowoczesne metody leczenia depresji, omówić ich wpływ na organizm i skuteczność.

Literatura:

https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/69882,depresja

https://wyleczdepresje.pl/wp-content/uploads/2019/04/1.-Rekomendacje-odnosnie-profilaktyki-i-leczenia-depresji.pdf

https://pdfs.semanticscholar.org/6a96/732eca863821df192d687274be05cea24297.pdf