Zaburzenia odżywiania są bardzo powszechne, jednak gdy o nich słyszymy, zazwyczaj w myślach projektuje się nam jedna z dwóch najpopularniejszych przypadłości: jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa) lub żarłoczność psychiczną (bulimia nervosa). Pozostałe zaburzenia z tej kategorii są diagnozowane rzadziej, jednak prawda jest taka, że one również dotykają znacznej ilości osób. Niekiedy mogą one przenikać się z jadłowstrętem lub żarłocznością (bądź w nie przekształcać) lub współwystępować z innymi zaburzeniami psychicznymi, np. zaburzeniami lękowymi lub depresją.
Rodzaje mniej popularnych zaburzeń odżywiania
Napady objadania się (binge-eating disorder) – przypadłość pojawiająca się cyklicznie, przy czym do diagnozy przyjmuje się częstotliwość na poziomie przynajmniej raz w tygodniu przez okres trzech miesięcy. Objadaniem się określamy spożywanie znacznych ilości jedzenia, dużo większych niż inni ludzie w podobnych okolicznościach, czemu towarzyszy poczucie utraty kontroli i dalsza konsumpcja pomimo utraty uczucia głodu. Pacjenci zazwyczaj ukrywają swoją przypadłość przed innymi z poczucia wstydu, objadając się w samotności.
Pica – ta nieco dziwna nazwa to z łaciny „sroka”, czyli ptak znany z licznych kradzieży różnych niejadalnych przedmiotów. Nawiązując do tego, pica polega na regularnym spożywaniu produktów, które nie są do tego przeznaczone, a ich konsumpcja nie cieszy się społeczna i kulturową akceptacją. By postawić diagnozę, zachowanie takie musi występować dłużej niż miesiąc. W dawnych czasach diagnozowano pice jedynie u dzieci, co wynikało ze starego podziału jednostek chorobowych. Dzieli się ją na kilka podjednostek, w zależności od rodzaju spożywanego materiału, a znane są m.in.: amylofagia (konsumpcja skrobi), geofagia (ziemi), litofagia (kamieni), hialofagia (szkła), mukofagia (wydzielin z nosa), koprofagia (kału), pagofagia (lodu), czy też trichofagia (włosów).
Zespół przeżuwania (rumination syndrome) – ta przypadłość objawia się cofaniem się treści pokarmowej z żołądka do jamy ustnej i ponownym jej przeżuwaniem. Jest to zjawisko występujące regularnie przez więcej niż miesiąc i bez odruchu typowego dla wywoływania wymiotów. Zaburzenie to ma podłoże typowo psychologiczne, nie wynika z problemów żołądkowo-jelitowych. Często prowadzi do innych problemów, nie tylko psychologicznych, ale i niedożywienia lub chorób jamy ustnej.
Unikanie/ograniczanie przyjmowania pokarmów (avoidant/restrictive food intake disorder) – diagnoza stawiana najczęściej wśród dzieci, tzw. niejadków, jednak obecnie może być również przypisywana dorosłym spełniającym kryteria, u których unikanie nie jest wynikiem jadłowstrętu lub żarłoczności.
Zespół jedzenia nocnego (night eating syndrome) – zazwyczaj jest to brak apetytu z rana, który przeradza się w wieczorne, niekontrolowane objadanie. W tym przypadku nawet 25% i więcej dziennego zapotrzebowania spożywane jest po wieczornym posiłku. By spełnić kryterium diagnostyczne, nocne objadanie musi występować przynajmniej 2 razy w tygodniu w okresie przekraczającym 3 miesiące. Chorzy nierzadko nie mogą zasnąć przez uciążliwą potrzebę jedzenia, a gdy już zjedzą i zasną, to sen przez przejedzenie jest niskiej jakości i zdarzają się wybudzenia.
Zaburzenie odżywiania się związane ze snem (sleep-related eating disorder) – nazwa wskazuje na zaburzenie podobne do poprzedniego, jednak kluczowa różnica jest taka, że tym razem nocne objadanie się następuje nieświadomie. Konsumpcja następuje już po zaśnięciu, a pacjent kolejnego dnia nie pamięta tego incydentu.
Bigoreksja – występuje najczęściej u mężczyzn, a polega na ciągłym niezadowoleniu ze swojej sylwetki i potrzebie rozbudowywania masy mięśniowej, m.in. z pomocą wysokiego rygoru dietetycznego i zaniedbywania norm społecznych, by nie zaburzać planów sylwetkowych. Bigoreksję nazywamy też mięśniową dysmorfią lub odwrotną anoreksją, gdyż polega na uporczywym dążeniu do zwiększania masy ciała. Do jej rozwoju przyczynia się kult ciała i powszechne promowanie kulturystyki/sportów sylwetkowych w ekstremalnym wydaniu. Bigoreksja dotyczy nawet 10% kulturystów.
Ortoreksja – zaburzenie często ignorowane, jednak może być dokuczliwe. Objawia się nadmierną dbałością o zdrowe odżywianie. Może brzmieć to błaho, a może i wręcz pozytywnie, jednak osoby dotknięte tym zaburzeniem poświęcają cały swój czas by odpowiednio zaplanować dietę i nie dopuścić do złamania rygoru, ignorując normy społeczne, często zaniedbując obowiązki rodzinne i/lub pracę. Przypadłość ta bywa zaliczana zarówno do zaburzeń odżywiania, jak i zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych.
Powyższa lista obejmuje najciekawsze i najbardziej znaczące z klinicznego punktu widzenia zaburzenia, jednak nie wyczerpuje tematu zaburzeń odżywiania – istnieje jeszcze kilka innych jednostek.
Źródło: http://www.psychiatriapolska.pl/uploads/images/PP_3_2016/497Michalska_PsychiatrPol2016v50i3.pdf
